Buổi 4: Đường trung bình động (MA) & Ứng dụng
Trong phân tích kỹ thuật (PTKT), một chỉ báo rất phổ biến và được nhiều người sử dụng là Moving Average – trung bình động (MA), hoặc Exponential Moving Average – trung bình động lũy thừa (EMA). Sự khác biệt chính giữa đường trung bình động đơn giản (SMA) và đường trung bình động lũy thừa (EMA) nằm ở phương pháp tính toán và mức độ phản ứng của chúng trước các thay đổi giá gần đây.
Cụ thể, SMA được tính bằng cách lấy trung bình cộng của một tập hợp giá (thường là giá đóng cửa) trong một khoảng thời gian nhất định. Do đó, SMA có xu hướng phản ứng chậm hơn với các biến động giá mới, tạo ra một đường trung bình mượt mà hơn, phù hợp để theo dõi xu hướng dài hạn và giúp giảm nhiễu do các biến động ngắn hạn gây ra.
Ngược lại, EMA sử dụng công thức có trọng số, trong đó các mức giá gần thời điểm hiện tại được ưu tiên cao hơn so với các mức giá cũ. Nhờ vậy, EMA có khả năng phản ứng nhanh hơn với các biến động giá mới, đặc biệt là khi thị trường có dấu hiệu đảo chiều xu hướng hoặc xuất hiện các biến động mạnh.
Trong thị trường chứng khoán, MA thường được sử dụng để phân tích các xu hướng. Tuy nhiên, nhà đầu tư thường ưu tiên sử dụng EMA khi giao dịch các sản phẩm tài chính có độ biến động cao như phái sinh hoặc tiền điện tử, do EMA có khả năng phản ánh nhanh nhạy hơn với biến động ngắn hạn.
Nhà đầu tư (NĐT) có thể sử dụng MA hoặc EMA với bất kỳ số ngày nào, tuy nhiên các mốc phổ biến nhất là 10, 20, 50, 100 và 200 ngày. Số ngày càng ít thì đường trung bình càng nhạy với biến động, dẫn đến nhiễu cao nhưng độ trễ thấp. Ngược lại, số ngày càng nhiều thì ít nhiễu nhưng độ trễ cao hơn.
Tùy mục tiêu và chiến lược, NĐT sẽ chọn mốc thời gian phù hợp. Ví dụ:
Giao dịch T+ với biên lãi ~10%: dùng MA/EMA 10 ngày.
Đầu cơ với biên lãi 20–30%: dùng 20 ngày.
Đầu tư trung hạn: dùng 50 hoặc 100 ngày.
Đầu tư dài hạn (nắm giữ 2–3 năm): dùng 200 ngày.
Nhà đầu tư (NĐT) có thể sử dụng MA để giao dịch bằng cách kết hợp nhiều đường MA với nhau, ví dụ như MA50 và MA200, hoặc MA10 và MA20. Việc kết hợp này giúp tăng độ chính xác trong việc xác định xu hướng và điểm mua/bán.
Chẳng hạn, với cổ phiếu HPG, sau một đợt giảm mạnh, đến cuối tháng 3 năm 2023, cổ phiếu đã có dấu hiệu hồi phục. Lúc này, đường MA50 (màu xanh) đã cắt lên đường MA200 (màu đỏ). Hiện tượng này được gọi là “golden cross”, một tín hiệu kỹ thuật mang tính tích cực, cho thấy khả năng hình thành xu hướng tăng mới. Sau khi xảy ra golden cross, phần lớn thời gian giá cổ phiếu nằm trên đường MA200, cho thấy xu hướng tăng được duy trì. Đây là thời điểm phù hợp để NĐT xem xét mua vào.
Đến khoảng tháng 9 năm 2024, đường MA50 lại cắt xuống đường MA200, tạo thành hiện tượng “death cross”. Đây là tín hiệu kỹ thuật cho thấy khả năng xu hướng giảm đang hình thành. Khi hiện tượng này xuất hiện, NĐT có thể cân nhắc bán ra và chốt lời.
Trong phân tích kỹ thuật, có một nguyên tắc phổ biến là: “Nhà đầu tư mua vì lý do gì thì nên bán vì chính lý do đó.” Nếu trước đó NĐT mua vào khi MA50 cắt lên MA200 (golden cross), thì khi MA50 cắt xuống MA200 (death cross), đó cũng nên là lúc để bán ra, giữ vững nguyên tắc giao dịch nhất quán và kỷ luật.
Nhà đầu tư (NĐT) có thể kết hợp MA10 và MA20 để phục vụ cho mục tiêu đầu cơ ngắn hạn. Ví dụ, vào tháng 11 năm 2023, đường MA10 đã cắt lên MA20, tạo ra hiện tượng golden cross – một tín hiệu tích cực cho thấy khả năng tăng giá trong ngắn hạn. Tại thời điểm này, NĐT có thể cân nhắc mở vị thế mua mới.
Tuy nhiên, đến tháng 1 năm 2024, đường MA10 lại cắt xuống MA20, xuất hiện tín hiệu death cross, thường được xem là dấu hiệu đảo chiều giảm. Theo nguyên tắc kỹ thuật, đây là lúc NĐT nên bán ra và chốt lời. Dù vậy, nếu tiếp tục theo dõi diễn biến sau đó, ta có thể thấy giá cổ phiếu vẫn tiếp tục tăng, cho thấy tín hiệu death cross trong trường hợp này không hoàn toàn chính xác.
Điều này phản ánh một thực tế quan trọng: khi sử dụng MA ngắn ngày, các tín hiệu sẽ rất nhạy với biến động giá, dễ tạo ra nhiễu, từ đó khiến NĐT đưa ra các quyết định không hợp lý. Vì vậy, để nâng cao độ chính xác, NĐT nên kết hợp MA với các công cụ phân tích khác, chẳng hạn như chỉ báo dao động (MACD) hoặc các mẫu hình giá đảo chiều/tiếp diễn nhằm xác nhận tín hiệu trước khi hành động. Những nội dung này sẽ được thảo luận chi tiết hơn trong các buổi sau.
