Đầu tư từ đâu? Phần 3: Xây dựng chiến lược đầu tư đúng đắn.

Sau khi phân bổ tài sản và tìm thấy triết lý đầu tư phù hợp. Việc tiếp theo nhà đầu tư cần làm là tìm thấy các chiến lược giao dịch đúng đắn… hay chí ít là tránh các chiến lược giao dịch sai lầm.

Feb 18, 2025

Bài được viết theo cấu trúc 2 phần: tương ứng với đầu cơ ngắn hạn và đầu tư dài hạn. Với mỗi chiến lược mình sẽ đưa ra các sai lầm thường gặp, sau đó chỉnh sửa những sai lầm này để có được chiến lược giao dịch đúng đắn hơn.

1.Đầu cơ ngắn hạn

Những sai lầm thường gặp.

Sai lầm 1: Mua cổ phiều lời 2-3% là bán, trong khi không muốn bán lỗ. Dẫn tới hiện trạng chỉ cắt lỗ khi những khoản lỗ đã lớn ~20%.

Các nhà đầu tư mới khi theo dõi giá cổ phiếu tăng giảm liên tục, thường hay nghĩ ra chiến lược là: khi giảm thì mua, đợi lời là bán. Còn nếu lỗ thì cứ giữ tiếp. Dẫn đến sai lầm trên, lời mới 2-3% là đã bán, trong khi lỗ vì không muốn bán nên cứ ôm mãi, có cổ phiếu bán khi không chịu nổi nữa thường là đã lỗ 20 -30%. Đặc biệt, mình gặp không ít những nhà đầu tư không muốn bán lỗ, dẫn đến lỗ 80-90% khi lỡ ôm phải những cổ phiếu không có nền tảng cơ bản.

Để một chiến lược giao dịch như vậy hòa vốn trong dài hạn, cần tỉ lệ đúng lên đến 80%. Trong khi điều đó gần như không thể, khi các nhà giao dịch giỏi cũng chỉ có tỉ lệ đúng 60%.

Và nếu nhà đầu tư vẫn đang giao dịch với chiến lược này thì càng đầu tư, càng lỗ mà thôi!

Sai lầm 2: Một chiến lược đầu cơ sai lầm thường gặp khác: Chỉ quan tâm đến đúng sai, mà không quan tâm đến đúng thì được bao nhiêu, sai thì mất bao nhiêu.

Có một câu hỏi thú vị: Nhà đầu tư có thể tự đưa ra câu trả lời của riêng mình, trước khi đọc tiếp.

- Nếu có một thương vụ đầu tư có xác suất 99% là đúng và 1% là sai, nhưng nếu sai sẽ mất tất cả. Liệu chúng ta có đầu tư?

Câu trả lời đúng là không. Vì trong suốt cuộc đời, chúng ta sẽ thực hiện hàng trăm các thương vụ đầu tư, và với một, chỉ một thương vụ thất bại thôi, chúng ta sẽ mất tất cả.

Tham gia trên thị trường đủ lâu, nhà đầu tư thấy thỉnh thoảng có các khuyến nghị như: “Mua ABC ở giá 100 đi. Đây là giá cầm cố nên sẽ được giữ không cho thủng. Deal này rủi ro thấp lắm”.

Khuyến nghị ở trên bỏ qua trường hợp xác suất nhỏ cổ phiếu sẽ thủng 100, và khi thủng thì sẽ gây ra thiệt hại rất lớn.

Công thức tính rủi ro đúng: Rủi ro = A*B. Trong đó A là xác suất xảy ra rủi ro, B là thiệt hại khi rủi ro xảy ra. Hầu hết mọi người đều quên B, khi cân nhắc quyết định đầu tư. Do đó, với những deal như vậy cần giới hạn lại B lại.

Trên đây là 2 chiến lược giao dịch sai lầm hay gặp nhất khi đầu cơ.

Giờ cùng nhau xây dựng chiến lược giao dịch đúng đắn, bằng cách sửa các sai lầm trên.

Sửa sai lầm 1: Một chiến lược giao dịch thành công trong dài hạn là khi chúng ta trải qua đủ 1 chu kỳ của thị trường (tăng/giảm/đi ngang) và giao dịch hàng trăm lần, đúng có, sai có. Tổng lại tài sản vẫn tăng. Do đó, chúng ta sẽ mong muốn trải qua nhiều chu kỳ hơn.

Một chiến lược trading bao gồm 3 yếu tố sau:

- Tỉ lệ các deal lời/lỗ (Ví dụ 10 giao dịch thì có lời 6, và lỗ 4)

- Mức sinh lời trung bình.

- Mức lỗ trung bình.

Chiến lược giao dịch thành công khi.

Tỉ lệ lời*mức sinh lời trung bình – Tỉ lệ lỗ*mức lỗ trung bình >0

Để dễ hiểu thì chúng ta đến với ví dụ danh mục sau.

Tài sản 100tr. Coi lại các deal trong quá khứ, thấy danh mục có xác suất lời là 60%, xác suất lỗ là 40%. (100 deal có 60 deal lời, 40 deal lỗ)

Trung bình mỗi lần đúng lời 5tr.

Trong khi mỗi lần lỗ, cắt lỗ 10tr.

Tính theo công thức (**) = 0.6*5 -0.4*10 = -1 (âm)

Tổng âm, cho thấy nếu mình càng giao dịch, càng lỗ mà thôi.

»Chỉnh sửa chiến lược giao dịch.

- Tỉ lệ lãi lỗ quá khứ dao động trong ngưỡng 40-60%, trong từng giai đoạn thị trường là có thể chấp nhận được. Và khó để nâng lên.

- Tỉ lệ lãi trong quá khứ: Tạm thời chưa sửa, vì còn cần thị trường ủng hộ.

- Chúng ta sẽ chỉnh sửa tỉ lệ lỗ này. Chỉnh làm sao cho mức lỗ trung bình chỉ bằng ½ mức lãi trung bình.

Quay lại ví dụ trên. Mức lãi trung bình là 5tr/deal, thì chúng ta sẽ tìm kiếm các deal, hoặc đặt mức dừng lỗ cho mỗi deal là 2.5tr/deal.

Sau khi chỉnh sửa chiến lược giao dịch.

Ta có các thông tin sau: Vì cắt lỗ sớm, nên tỉ lệ đúng giảm xuống còn 40%, sai 60%.

Mức lãi trung bình vẫn là 5tr.

Mức lỗ trung bình mới 2.5tr.
Tính tổng lại lời lỗ theo công thức (**):
= 0.4*5 – 0.6*2.5 = 0.5 (dương)

Có thể thấy, dù xác suất đúng nhỏ hơn xác suất sai, nhưng nhờ chấp nhận các khoản lỗ nhỏ, mà càng giao dịch thì tổng tài sản sẽ càng tăng.

Sửa sai lầm 2

Như đã giới thiệu các tính rủi ro đúng là bằng A*B. Trong đó A là xác suất sai, B là thiệt hại khi sai.
Dù nỗ lực đến đâu thì A vẫn không thể bằng 100%, do đó nhà đầu cơ cần giới hạn B lại, nghĩa là khi sai, chúng ta cần chỉ thua lỗ ít thôi. Để làm được như vậy có 2 cách, và mình khuyên nhà đầu cơ nên áp dụng cả 2.
Cách 1: Đặt mức cắt lỗ. Có nghĩa khi mua cổ phiếu giá 10 và kỳ vọng giá sẽ lên 15, thì cần đặt mức dừng lỗ tại 8. Nghĩa là khi giá giảm xuống 8 thì chúng ta bán để chấp nhận mình sai và bảo toàn vốn.
Cách này cần nhà đầu tư có kỹ luật cao, đồng thời vẫn có rủi ro là chọn phải những cổ phiếu ít thanh khoản, dẫn tới lúc cắt lỗ thì không bán được.

Cách 2: Đặt tỷ trọng tối đa cho 1 cổ phiếu trong danh mục. Ví dụ tối đa cho một cổ phiếu là 20% danh mục thôi, thì dù bạn có mua trúng cổ phiếu quá tệ dẫn đến mất trắng thì tài khoản của bạn cũng chỉ mất 20% thôi.
Cách đặt tỷ trọng tối đa này cho phép bạn tham gia đầu cơ các cổ phiếu chỉ bằng phân tích cơ bản mà không cần dùng phân tích kỹ thuật. Ví dụ: Hồi đầu 2023, mình có kỳ vọng ngành du lịch sẽ khởi sắc trở lại, với cao điểm du lịch và quý 2 (Đi kèm xem cơ bản doanh nghiệp), nên mình mua SKG 20% tài khoản, đợi đến hết quý 2 mình bán, cổ phiếu cho suất sinh lời gần 50% trong 2 quý.

Tóm lại chiến lược giao dịch đúng cho nhà đầu cơ: Kỳ vọng dương và đặt tỷ trọng tối đa cho 1 cổ phiếu bất kỳ trong danh mục.

2 - Đầu tư dài hạn

Chiến lược sai lầm: All in vào một doanh nghiệp

Nhà đầu tư dài hạn không phải không có những sai lầm. Sai lầm phổ biến nhất ở nhà đầu tư dài hạn là họ tìm thấy một doanh nghiệp tốt, sở hữu ban lãnh đạo giỏi, và được định giá rẻ. Từ đó họ xuống tiền và chỉ mua duy nhất cổ phiếu của doanh nghiệp này mà thôi. Sau đó doanh nghiệp gặp phải các rủi ro không lường trước được hay các sự kiện bất khả kháng, (chính trị, thiên tai, thay đổi công nghệ…) dẫn tới doanh nghiệp thất bại, và danh mục đầu tư của họ cũng thua lỗ nặng nề.

Chỉnh sửa sai lầm để có chiến lược đúng đắn.

“Nếu tìm được một thương vụ hấp dẫn, không chắc sẽ có lời. Nhưng nếu là 10 thương vụ hấp dẫn thì lợi nhuận gần như chắc chắn”

Mỗi doanh nghiệp dù tốt đến mấy, đều có những rủi ro của riêng nó. Vì vậy nhà đầu tư cần đa dạng hóa để giảm thiểu được các rủi ro đơn lẻ này.

Vì vậy, nguyên tắc quan trọng nhất của nhà đầu tư là đa dạng. Phải đa dạng cổ phiếu, và đa dạng ngành nghề, đa dạng xu hướng vĩ mô. Việc đa dạng hóa danh mục không chỉ giúp nhà đầu tư tránh được các rủi ro đơn lẻ của doanh nghiệp mà còn giúp nhà đầu tư thích nghi được với các kịch bản vĩ mô khác nhau.

Ví dụ:
Danh mục 1: 100% cổ phiếu FPT => Quá tập trung
Danh mục 2: ACB, TCB, MBB, VCB => 4 cổ phiếu đều của ngành ngân hàng => Không đa dạng ngành.
Danh mục 3: TCB, SSI, VHM => Không đa dạng xu hướng vĩ mô, vì tất cả đều thuận lợi trong môi trường vĩ mô có lãi suất thấp, kinh tế phát triển, khi lãi suất tăng mạnh, kinh tế khó khăn, danh mục sẽ sụt giảm mạnh.
Kết lại: Chiến lược cho nhà đầu tư dài hạn: Đa dạng hóa cổ phiếu, ngành và xu hướng vĩ mô.

Trên đây là những chia sẽ của mình về chiến lược giao dịch. Nhà đầu tư có thể để lại các bình luận để trao đổi nha.